Boşanma veya ayrılık süreçlerinde tarafların karşı karşıya kaldığı önemli konulardan biri de nafaka yükümlülüğüdür. Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenlenen nafaka türleri; yoksulluk nafakası, iştirak nafakası, tedbir nafakası ve yardım nafakası olarak dört başlık altında sınıflandırılmaktadır. Nafaka yükümlülüğü, kişinin gelir durumu, yaşam standartları, ihtiyaçları ve kanunda belirtilen şartlar dikkate alınarak hâkim tarafından takdir edilir. Bu bağlamda en çok merak edilen konulardan biri, asgari ücretli bir kişinin ne kadar nafaka ödeyeceğidir.

1. Nafaka Türleri Nelerdir?

Nafaka kavramı, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olup çeşitli türleri bulunmaktadır:

• Tedbir Nafakası: Boşanma davası süresince geçici olarak bağlanır. Eş ve çocukların mağdur olmaması için hâkim tarafından takdir edilir.
• İştirak Nafakası: Çocuğun velayeti kendisine verilmeyen tarafça, çocuğun bakım, eğitim ve genel ihtiyaçlarına katkıda bulunmak amacıyla ödenir.
• Yoksulluk Nafakası: Boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek olan eş lehine, diğer eşin ekonomik gücü nispetinde bağlanan nafakadır (TMK m. 175).
• Yardım Nafakası: Hısımlardan birinin yoksulluğa düşmesi halinde, diğer hısımlar tarafından ödenmesi gereken nafakadır.

2. Asgari Ücretlinin Nafaka Yükümlülüğü Nasıl Belirlenir?

Hâkim, nafaka miktarını belirlerken şu hususları dikkate alır:

• Nafaka yükümlüsünün gelir düzeyi (asgari ücretli ise brüt/net gelir),
• Nafaka alacaklısının ihtiyaçları,
• Tarafların sosyal ve ekonomik durumları,
• Çocuk sayısı ve yaşları,
• Yaşam standartları,
• Güncel ekonomik koşullar ve enflasyon oranı.

2025 yılı itibariyle asgari ücret net 22.104,67 TL olarak belirlenmiştir. Asgari ücretle çalışan bir kişinin nafaka ödeme gücü sınırlı olduğundan, hâkim bu durumu göz önünde bulundurarak adaletli bir denge kurmaya çalışır.

3. Asgari Ücretle Çalışan Birinin İştirak Nafakası Ne Kadar Olur?

İştirak nafakası, çocuğun bakım ve eğitim giderleri için ödenir ve kanunen çocuğun "üstün yararı" gözetilerek belirlenir. Asgari ücretli bir birey için iştirak nafakası genellikle:

• 2025 yılı itibariyle ortalama 1.500 TL ila 3.000 TL arasında değişmektedir.
• Birden fazla çocuk varsa bu miktar çocuğun sayısına göre artabilir.
• Hâkim çocuğun yaşı, eğitim düzeyi, özel ihtiyaçları (engellilik, hastalık vb.) gibi faktörleri değerlendirir.

4. Asgari Ücretli Biri Yoksulluk Nafakası Öder mi?

Yoksulluk nafakası, boşanma nedeniyle mali gücü zayıflayan ve yoksulluğa düşen eşe verilir. Ancak bu nafaka, kusur oranı ve ödeme gücü dikkate alınarak bağlanır. Asgari ücretle çalışan bir kişinin:

• Kendisi de yoksulluk sınırında yaşadığı kabul edildiğinden, yoksulluk nafakası ödemesi beklenmeyebilir.
• Ancak diğer eş daha da zor durumdaysa ve nafaka talebinde haklıysa, düşük miktarda (örneğin 1.000 TL - 1.500 TL) bir yoksulluk nafakasına hükmedilebilir.

Burada hâkimin takdir yetkisi önemlidir. Tarafların mali durumu ayrıntılı şekilde araştırılır.

5. Tedbir Nafakası ve Asgari Ücretlinin Durumu

Boşanma davası devam ederken, mahkeme geçici olarak eş ve varsa çocuklar lehine tedbir nafakasına hükmedebilir. Asgari ücretli bireyler için bu nafaka miktarı da genellikle:

• Çocuk için 1.500 TL ila 2.500 TL,
• Eş için ise 1.000 TL ila 2.000 TL arasında değişmektedir.

Ancak nafaka yükümlüsü kişinin geçimini sağlayamayacak bir miktarda nafaka ödemesi beklenemez. Bu durumda hâkim, nafaka taleplerini hakkaniyete uygun olarak sınırlandırır.

6. Nafaka Miktarı Değiştirilebilir mi?

Evet. Türk Medeni Kanunu’nun 176. maddesine göre nafaka yükümlüsünün gelirinde ciddi bir azalma (örneğin işsizlik, hastalık, maaş düşüşü gibi) veya alacaklının gelirinde önemli bir artış olması durumunda nafakanın azaltılması veya kaldırılması için dava açılabilir.

Asgari ücretli bir kişi, nafaka miktarının geçim düzeyini tehdit edecek seviyeye ulaşması halinde, nafakanın uyarlanması (tenzili) ya da kaldırılması (fesih) davası açarak yükümlülüğün revize edilmesini talep edebilir.

7. Nafaka Ödememenin Hukuki Sonuçları

Nafakanın zamanında ödenmemesi halinde:

• Nafaka alacaklısı İcra Müdürlüğü aracılığıyla icra takibi başlatabilir.
• Nafakanın tahsil edilememesi halinde tazyik hapsi (3 aya kadar) söz konusu olabilir.
• Nafaka borçlusu, borcunu ödeyene kadar cezaevinde tutulabilir.

Ancak asgari ücretli bir kişinin borçlarını ödeyemeyecek durumda olması, kusursuz mazeret olarak ileri sürülebilir. Bu durumda, hâkim borçlunun kastını ve kusurunu değerlendirecektir.

Sonuç

Asgari ücretle çalışan bir bireyin nafaka yükümlülüğü, hukuki çerçevede ve hakkaniyet ilkesi gereğince belirlenmektedir. Nafakanın miktarı somut olayın şartlarına, tarafların maddi ve sosyal durumlarına göre değişiklik göstermektedir. Hâkimin takdir yetkisi, nafaka türüne göre farklılık arz eder ve bu nedenle her dosya özelinde değerlendirme yapılması büyük önem taşır.

Nafaka yükümlülüğünün hukuki boyutları konusunda bilgi almak ve dava sürecinde doğru stratejiyi belirlemek adına, alanında uzman bir aile hukuku avukatından hukuki danışmanlık alınması önerilmektedir.