İdam cezası, devletin bir kişi hakkında mahkeme kararıyla verdiği en ağır ceza türüdür. Genellikle cinayet, terör, vatana ihanet ve bazı uyuşturucu suçları nedeniyle uygulanır. Ancak cezanın geri döndürülemez niteliği, insan hakları açısından yoğun eleştiri konusu olmaya devam etmektedir.

2025 İtibarıyla Küresel Durum: Hangi Ülkeler İdam Cezasını Uyguluyor?

2025 verilerine göre, dünyada yaklaşık 55 ülkede idam cezası yasal olarak yürürlükte. Ancak bu ülkelerden sadece 15’inde aktif olarak infazlar gerçekleştirilmektedir. Geri kalanlar ise ya moratoryum (geçici durdurma) uygulamakta ya da uzun süredir infaz yapmamaktadır.

İdam Cezası Uygulayan Başlıca Ülkeler ve Bölgeler

1. Asya ve Orta Doğu – En Yüksek İnfaz Oranları

• Çin: Resmî veriler kamuoyuyla paylaşılmasa da, uluslararası kuruluşlar tarafından dünyada en çok infaz yapan ülke olarak tanımlanır. Binlerce infaz olduğu tahmin edilmektedir.
• İran: 2024 yılında en az 972 infaz ile dikkat çeken İran, özellikle uyuşturucu suçları ve siyasi davalarda idam cezasına sık başvurmaktadır.
• Suudi Arabistan: 2024 yılında 345 infaz gerçekleştirmiştir. 2025’in ilk yarısında bu rakam 180’i geçmiştir.
• Irak, Yemen, Suriye, Kuveyt: Özellikle terör suçları ve ağır cezalık dosyalarda infazlar devam etmektedir.

2. Asya-Pasifik Bölgesi

• Kuzey Kore: İnfazlar çoğunlukla gizli yapılmakta ve resmi veri bulunmamaktadır.
• Afganistan, Vietnam, Singapur: Uyuşturucu ve cinayet suçlarında idam cezası uygulanmaktadır.
• Japonya: Nadir olarak infaz gerçekleştirir; 2024’te 3 infaz yapılmıştır.

3. Amerika Kıtası

• ABD: 2024’te toplamda 25 infaz gerçekleşti. İdam cezası federal düzeyde ve 24 eyalette halen yürürlüktedir. Ancak bazı eyaletler infazları askıya almıştır (örneğin Kaliforniya).
• Karayip Ülkeleri: Barbados ve Bahamalar gibi bazı ülkelerde idam cezası yasa dışı değildir ancak infaz yapılmamaktadır.

4. Avrupa

• Belarus: Avrupa’da idam cezasını uygulayan tek ülke olarak öne çıkmaktadır. 2022’de son infaz yapılmıştır.
• Rusya: 1996’dan bu yana infaz yapılmamakta ve fiilen moratoryum halindedir.

İdam Cezasının Kaldırıldığı ve Moratoryum Uygulayan Ülkeler

• Tamamen Kaldıran Ülkeler (113 ülke): Fransa, Almanya, İtalya, Kanada, Türkiye gibi ülkelerde idam cezası anayasal veya kanuni olarak tamamen kaldırılmıştır.
• Moratoryum Uygulayan Ülkeler (31 ülke): Mısır, Pakistan, Tayland, Güney Kore gibi ülkelerde idam cezası yasal olsa da uzun süredir infaz yapılmamaktadır.

2024–2025 Küresel İnfaz Verileri

🔺 En yaygın suç türleri: Uyuşturucu kaçakçılığı, cinayet, terörizm, vatana ihanet
🔺 İnfaz yöntemleri: Asma, kurşuna dizme, zehirli iğne, kafanın kesilmesi (özellikle Suudi Arabistan’da).

İnsan Hakları Perspektifi ve Küresel Eğilim

Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi ve Amnesty International gibi uluslararası insan hakları kuruluşları, idam cezasını geri döndürülemez, ayrımcı ve hataya açık olduğu gerekçesiyle kaldırılması gereken bir uygulama olarak değerlendirmektedir.

Son yıllarda birçok ülke bu yönde adımlar atmıştır:

• Sierra Leone, Papua Yeni Gine, Zambiya ve Zimbabwe 2023–2024 arası idam cezasını tamamen kaldırmıştır.
• Endonezya ve Filipinler, cezayı kaldırmak için yasa reformlarına başlamıştır.

İdam Cezasına Dair Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Hangi ülkeler halen idam cezasını uyguluyor?
Çin, İran, Suudi Arabistan, Kuzey Kore, ABD (bazı eyaletler), Irak, Yemen, Belarus gibi ülkeler.

2. En çok infaz hangi ülkede gerçekleşiyor?
Çin, açık ara farkla en yüksek infaz sayısına sahiptir (resmi veri paylaşılmıyor).

3. Avrupa’da idam cezası var mı?
Sadece Belarus’ta uygulanıyor. Diğer ülkelerde yasak.

4. Türkiye'de idam cezası var mı?
Hayır. 2004 yılında tamamen kaldırılmıştır.

5. Hangi suçlarda idam cezası veriliyor?
Genellikle cinayet, terör, vatana ihanet, çocuk istismarı ve uyuşturucu kaçakçılığı.

Sonuç: Küresel Trend Azalma Yönünde

2025 itibarıyla dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisi hâlâ idam cezasının yasal olduğu ülkelerde yaşamaktadır. Ancak infaz uygulayan ülke sayısı azalmaktadır. İdam cezasına karşı küresel bilinç artarken, infazlar daha çok baskıcı rejimlerde ve hukuk güvenliği zayıf ülkelerde sürmektedir.

İnsan haklarına duyarlı bir gelecek için uluslararası kamuoyunun, devlet dışı aktörlerin ve sivil toplumun bu cezaya karşı mücadelesi sürmektedir.