Kripto Para Borsalarına Dava Açılabilir mi?

Kripto para piyasaları, son yıllarda finans dünyasında devrim niteliğinde bir büyüme göstermiştir. Ancak bu büyüme, beraberinde hukuki riskleri ve mağduriyetleri de getirmiştir. Birçok kullanıcı, yaşadığı zarar veya mağduriyet sonrası “Kripto para borsaları dava edilebilir mi?” sorusuna yanıt aramaktadır.

Bu makalede, kripto para borsalarının hukuki sorumluluğu, dava edilebilme şartları, Türkiye’deki yasal durum, dava açma süreci ve uygulamadaki örnekler kapsamlı bir şekilde ele alınacaktır.

2. Kripto Para Borsalarının Hukuki Niteliği

2.1 Kripto Para Borsası Nedir?

Kripto para borsası, dijital varlıkların alım satımının yapıldığı çevrim içi platformlardır. Kullanıcılar bu platformlarda dijital cüzdan oluşturabilir, kripto para yatırabilir, takas işlemleri gerçekleştirebilir veya fonlarını çekebilir.

Bu borsalar ikiye ayrılır:

• Merkezi Borsalar (CeFi): Bir şirket tarafından yönetilen, kullanıcı fonlarının platform kontrolünde olduğu sistemlerdir.

• Merkeziyetsiz Borsalar (DeFi): Akıllı sözleşmeler aracılığıyla işlem yapılan, genellikle merkezi bir yönetimi bulunmayan platformlardır.

2.2 Hukuki Statü

Türkiye’de henüz kripto varlıkları ve borsaları doğrudan düzenleyen özel bir yasa bulunmamaktadır. Ancak mevcut mevzuat çerçevesinde borsaların faaliyetleri:

• Türk Borçlar Kanunu,

• Türk Ticaret Kanunu,

• Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun,

• Türk Ceza Kanunu,

• Elektronik Ticaret Kanunu
  hükümleri kapsamında değerlendirilebilmektedir.

3. Kripto Para Borsalarının Sorumluluğu

Kripto para borsaları, faaliyet alanı gereği kullanıcıların malvarlığına doğrudan temas eden platformlardır. Bu nedenle, gerek sözleşmeye aykırılık, gerek haksız fiil, gerekse ihmali davranış nedeniyle hukuki sorumlulukları doğabilir.

3.1 Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Sorumluluk

Kullanıcı, borsa ile kayıt olurken bir kullanıcı sözleşmesi imzalamış sayılır. Bu sözleşmede borsanın yükümlülükleri açıkça belirtilir.
Eğer borsa:

• Kullanıcı fonlarını haksız biçimde bloke eder,

• Para çekim taleplerini reddeder,

• Hesabı keyfi olarak kapatır veya,

• İşlem kayıtlarını manipüle ederse,
  sözleşmeye aykırı hareket etmiş olur.

Bu durumda kullanıcı, sözleşmeye aykırılıktan doğan tazminat davası açabilir.

3.2 Haksız Fiil Sorumluluğu

Borsanın gerekli teknik önlemleri almaması, güvenlik açıklarını gidermemesi veya sistem zafiyetleri nedeniyle kullanıcı fonlarının çalınması halinde haksız fiil sorumluluğu doğar.

Haksız fiilin unsurları olan kusur, zarar, illiyet bağı ve hukuka aykırılık unsurları bir araya geldiğinde, borsa kullanıcıya karşı tazminatla yükümlü hale gelir.

3.3 Düzenleyici Yükümlülüklerin İhlali

Kripto para borsaları, kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadele (AML/CFT) mevzuatına uymak zorundadır.
Eğer bir borsa, Müşterini Tanı (KYC) veya veri koruma yükümlülüklerini ihlal ederse, kullanıcı bu ihlale dayanarak dava açabilir.
Ayrıca, lisanssız faaliyet veya yanlış bilgilendirme de sorumluluk doğurabilir.

4. Kripto Borsalarına Karşı Açılabilecek Dava Türleri

4.1 Sözleşmeye Dayalı Tazminat Davası

Borsa, kullanıcı sözleşmesindeki yükümlülüklerini yerine getirmemişse, kullanıcı sözleşmeye aykırılık nedeniyle tazminat davası açabilir.

4.2 Haksız Fiil Davası

Borsanın ihmali veya kusurlu davranışı sonucu zarar doğmuşsa, haksız fiil davası gündeme gelir.

4.3 Dolandırıcılık Suçuna Dayalı Ceza Davası

Borsa yöneticileri kötü niyetli hareket etmiş, kullanıcı fonlarını zimmetine geçirmişse veya yatırımcıyı yanıltmışsa, dolandırıcılık suçundan kamu davası açılabilir.

4.4 Tüketici Mahkemesi Davası

Kripto borsası, tüketici sayılabilecek kullanıcıya ayıplı hizmet sunmuşsa veya bilgilendirme yükümlülüğünü ihlal etmişse, Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi nezdinde başvuru yapılabilir.

4.5 Toplu (Class Action) Davalar

Birden fazla kullanıcının aynı olaydan zarar görmesi halinde, toplu dava açılması mümkündür. Özellikle uluslararası platformlarda toplu dava stratejisi daha etkili sonuç verebilmektedir.

5. Dava Açmadan Önce Yapılması Gerekenler

Kripto para borsasına karşı dava açmadan önce şu adımların izlenmesi önerilir:

1. Borsa ile yazılı iletişim kurun: Resmî e-posta veya destek hattı üzerinden sorununuzu belgeleyin.

2. Tüm kayıtları saklayın: İşlem geçmişi, ekran görüntüleri, transfer kayıtları ve cüzdan adresleri delil niteliğindedir.

3. İhtarname gönderin: Avukat aracılığıyla yazılı bir ihtar çekerek, borsadan talebinizi resmî olarak bildirin.

4. Delilleri güvence altına alın: Dijital deliller, bilirkişi incelemesiyle doğrulanabilir olmalıdır.

5. Yetkili mahkemeyi belirleyin: Sözleşmede belirtilen yetki şartı veya Türk mahkemelerinin yetkisi değerlendirilmelidir.

6. Türkiye’de Kripto Para Borsalarının Dava Edilmesi

6.1 Mevzuat Durumu

Türkiye’de kripto paralar henüz doğrudan bir “menkul kıymet” veya “para” olarak tanımlanmamıştır. Ancak Türk hukukunda bu platformlar, hizmet sağlayıcı olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanabilir.

6.2 Thodex ve Benzeri Vakalar

Türkiye’de yaşanan Thodex olayı, kripto borsalarının kötüye kullanımına ilişkin en çarpıcı örnektir. Bu olaydan sonra kullanıcılar, yatırım yapılan borsaların denetimsiz çalışması halinde ciddi risklerle karşılaşabileceklerini görmüştür.

Bu kapsamda, Türkiye’de de borsalara karşı alacak, tazminat veya dolandırıcılık davaları açılabilmektedir.

6.3 Yetki ve Görev

Kripto para borsasına açılacak davalarda görevli mahkeme genellikle:

• Asliye Ticaret Mahkemesi veya,

• Asliye Hukuk Mahkemesi’dir.

Eğer uyuşmazlık bir tüketici işlemi kapsamındaysa, Tüketici Mahkemesi yetkilidir.

7. Dava Süreci

1. Dava Dilekçesinin Hazırlanması:
   Hukuki dayanak, zarar miktarı ve deliller açıkça belirtilmelidir.

2. Mahkemeye Başvuru:
   Dava, yetkili mahkemede açılır ve harç yatırılır.

3. Delil Sunumu:
   Blokzincir kayıtları, banka transfer dekontları, yazışmalar ve raporlar dosyaya sunulur.

4. Bilirkişi İncelemesi:
   Mahkeme, teknik konular için bilirkişi atayabilir.

5. Karar ve İcra:
   Mahkeme kararı kesinleştiğinde, borsa Türkiye’de faaliyet gösteriyorsa icra yoluyla tahsil yapılabilir.

8. Dava Açarken Karşılaşılabilecek Sorunlar

• Yetki Problemi: Yabancı merkezli borsalarda hangi ülke mahkemesinin yetkili olduğu tartışmalıdır.

• Anonimlik: Bazı borsaların gerçek sahipleri veya yöneticileri belirlenemeyebilir.

• Sözleşme Şartları: Kullanıcı sözleşmesinde tahkim veya yabancı hukuk seçimi yer alabilir.

• Teknik Delil Eksikliği: İşlem izlerinin doğrulanması uzmanlık gerektirir.

• Ekonomik Maliyet: Uzun süren davalarda yüksek masraflar doğabilir.

9. Kripto Para Borsaları Hangi Durumlarda Sorumlu Tutulabilir?

• Kullanıcı fonlarını izinsiz kullanmak,

• Para çekme işlemlerini keyfi engellemek,

• Bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmemek,

• Güvenlik açığı nedeniyle varlıkların çalınmasına neden olmak,

• Yetkisiz faaliyet yürütmek,

• Manipülasyon veya yanıltıcı bilgi paylaşmak,

• Kara para aklama mevzuatına uymamak.

Bu fiillerin her biri, borçlar hukuku, tüketici hukuku veya ceza hukuku kapsamında sorumluluk doğurur.

10. Kripto Borsasına Dava Açmanın Avantajları

• Zararın tespiti ve tazmini mümkündür.

• Borsaların sorumluluk bilinci artar.

• Gelecekte benzer mağduriyetlerin önüne geçilebilir.

• Kullanıcı hakları yargı kararıyla korunur.

11. Dava Açmadan Önce Uzlaşma veya Arabuluculuk

Ticari nitelikteki uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabuluculuk süreci zorunludur. Bu kapsamda, kullanıcı ve borsa arasında anlaşma sağlanamazsa dava açılabilir.
Arabuluculuk süreci, özellikle delil paylaşımı ve teknik uyuşmazlıkların çözümünde faydalı olabilir.

12. Kripto Borsalarına Karşı Uluslararası Dava İmkânı

Bazı uluslararası borsalar, kullanıcı sözleşmelerinde “yabancı hukuk seçimi” yapmaktadır.
Bu durumda, davalar genellikle:

• Malta,

• Estonya,

• Singapur,

• ABD veya

• İngiltere mahkemelerinde görülmektedir.

Uluslararası davalarda tahkim veya toplu dava yöntemleri de kullanılabilir.

13. Kripto Borsalarının Savunmaları

Borsalar genellikle şu savunmaları ileri sürer:

• “Kullanıcı kendi rızasıyla işlem yaptı.”

• “Platform saldırıya uğradı, mücbir sebep vardır.”

• “Sorumluluk sınırlandırılmıştır.”

• “Deliller teknik olarak yetersizdir.”

Bu savunmaların etkili olup olmayacağı, davanın somut olayına göre değerlendirilir.

14. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Kripto para borsası dava edilebilir mi?
   Evet, mümkündür. Ancak dava türü ve deliller belirleyicidir.

2. Hangi durumlarda dava açılır?
   Fon kaybı, yanlış işlem, dolandırıcılık, para çekim engeli gibi durumlarda.

3. Türkiye’de hangi mahkemeler yetkilidir?
   Asliye Hukuk, Asliye Ticaret veya Tüketici Mahkemeleri.

4. Dava süreci ne kadar sürer?
   Ortalama 1–3 yıl arasında değişebilir.

5. Delil olarak neler sunulabilir?
   İşlem kayıtları, yazışmalar, ekran görüntüleri ve cüzdan adresleri.

6. Borsa yurt dışındaysa dava açılabilir mi?
   Evet, ancak yetki ve icra süreci daha zordur.

7. Arabuluculuk zorunlu mu?
   Evet, ticari uyuşmazlıklarda dava öncesi zorunludur.

8. Borsa iflas ederse ne olur?
   Kullanıcı, alacaklı sıfatıyla iflas masasına başvurabilir.

9. Vergisel bir sorumluluk doğar mı?
   Hayır, dava süreci vergiye tabi değildir.

10. Dava masraflarını kim öder?
    Kural olarak davayı kaybeden taraf.

11. Kripto borsası paramı dondurdu, ne yapmalıyım?
    Önce yazılı başvuru, sonra hukuki yollara başvurulabilir.

12. Borsa hacklenirse sorumlu kimdir?
    Güvenlik zafiyeti borsaya aitse, borsa sorumludur.

13. Dolandırılan kişi nereye başvurmalı?
    Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunmalıdır.

14. Ceza davası ile hukuk davası birlikte yürütülebilir mi?
    Evet, birbirini tamamlar.

15. Zararımı nasıl ispat ederim?
    Banka transferi, işlem geçmişi ve blokzincir kaydı ile.

16. Mahkeme kararı nasıl uygulanır?
    Karar kesinleşince icra takibi yapılır.

17. Dava açmak için avukat gerekli mi?
    Profesyonel hukuki destek alınması önerilir.

18. Borsanın sözleşmesinde tahkim şartı varsa dava açabilir miyim?
    Öncelikle tahkim yoluna gidilmesi gerekir.

19. Kripto varlıklar miras yoluyla talep edilebilir mi?
    Evet, miras hukukuna tabidir.

20. Kripto borsasına karşı dava kazanmak mümkün mü?
    Evet, deliller güçlü ve süreç doğru yürütülürse mümkündür.

15. Sonuç

Kripto para borsaları, kullanıcılarla doğrudan mali ilişki kurdukları için hukuken sorumluluk taşır.
Bu nedenle, haksız fiil, sözleşmeye aykırılık veya dolandırıcılık gibi fiillerde kullanıcılar borsalara karşı dava açabilir.

Türkiye’de henüz özel bir “Kripto Para Yasası” bulunmasa da mevcut mevzuat hükümleriyle yatırımcı hakları korunabilir.
Ancak uluslararası nitelikli borsalarda dava süreci daha karmaşık olacağından, profesyonel avukat desteği alınması son derece önemlidir.

 Ceza Avukatı Mersin İletişim Bilgileri

🌐 Web sitemizi ziyaret edin: sinanakalin.av.tr
📩 E-posta: info@sinanakalin.av.tr
📱 Telefon: +90 (507) 895 2874
📍 Adres: Mahmudiye Mah. Kuvayi Milliye Cad. Gökdelen İş Merkezi Kat: 11 Daire: 240-241 Akdeniz / Mersin