LGBTİ+ kavramı; lezbiyen, gey, biseksüel, trans bireyler ve interseks bireyleri kapsayan bir çatı tanımlamadır. “+” işareti ise bu kategorilere doğrudan uymayan, ancak benzer cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği çeşitliliğini ifade eden bireyleri de kapsamaktadır.

2. Türkiye’de LGBTİ+ Olmak Suç mu?

2.1. Türk Ceza Kanunu (TCK) Açısından Değerlendirme

Türk Ceza Kanunu'nda LGBTİ+ olmayı doğrudan suç sayan herhangi bir düzenleme mevcut değildir. Cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği sebebiyle bir kişinin suçlanması, cezalandırılması hukuken mümkün değildir. Eşcinsellik, biseksüellik, trans kimlik gibi yönelimler bireyin özel hayatına ilişkin olup, bu yönelimler başlı başına suç teşkil etmez.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda, yalnızca suç teşkil eden eylemler tanımlanır. LGBTİ+ bireylerin varlığı, yaşam tarzı veya cinsiyet kimliği bu kapsamda hiçbir ceza normuna bağlanmamıştır. Dolayısıyla eşcinsel olmak, biseksüel olmak, cinsiyet geçiş sürecinde olmak ya da trans birey olmak Türkiye’de suç değildir.

2.2. Anayasa Kapsamında Değerlendirme

T.C. Anayasası’nın 10. maddesi, “kanun önünde eşitlik” ilkesini düzenler. Bu maddeye göre herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin eşittir.

LGBTİ+ bireylerin cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimi, bu “benzeri sebepler” kapsamında değerlendirilmekte olup, kamu hizmetlerinden faydalanma, sağlık, eğitim ve çalışma gibi temel haklara erişim konusunda eşit muamele görmeleri gerekmektedir.

2.3. Medeni Hukuk ve Özel Hukuk Yönünden

Medeni Kanun'da da LGBTİ+ olmayı suç sayan bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, mevcut sistem heteroseksüel evlilik birliği üzerine kuruludur. Türkiye’de halen eşcinsel evlilikler yasal değildir. Bu durum, evlenme hakkı bakımından LGBTİ+ bireyler açısından bir kısıtlama oluşturmaktadır. Bununla birlikte, cinsiyet geçiş süreci mahkeme kararı ve sağlık raporları çerçevesinde mümkündür (Medeni Kanun m. 40).

3. Uluslararası Sözleşmeler ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Kararları

3.1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS)

Türkiye'nin taraf olduğu AİHS, özellikle özel hayatın gizliliği (Madde 8), ifade özgürlüğü (Madde 10) ve ayrımcılık yasağı (Madde 14) kapsamında LGBTİ+ bireylerin korunmasını öngörmektedir.

3.2. AİHM İçtihatları

AİHM, LGBTİ+ bireylere yönelik ayrımcılığı birçok kararında “ayrımcılık yasağına aykırı” bulmuş ve üye devletlerin bu konuda yükümlülüklerini hatırlatmıştır. Bu bağlamda, Türkiye'de kamu görevlileri veya bireyler tarafından LGBTİ+ bireylere yönelik hak ihlali yaşandığında, AİHM nezdinde dava açılması mümkündür.

4. LGBTİ+ Bireylerin Karşılaştığı Sorunlar

Yasal bir suç unsuru bulunmamakla birlikte, LGBTİ+ bireyler pratikte birçok hak ihlaliyle karşı karşıya kalmaktadır:

• Ayrımcılık ve dışlanma

• Kamu görevlilerinin keyfi müdahaleleri

• İfade ve toplanma özgürlüğünün sınırlandırılması

• Nefret söylemleri ve fiziksel şiddet

• İdari yasaklamalar (Onur yürüyüşü gibi etkinliklere yönelik yasaklamalar)

Bu tür uygulamalar, anayasal ve uluslararası normlara aykırıdır.

5. Nefret Suçlarına Karşı Koruma Yetersizliği

Türk Ceza Kanunu'nda “nefret suçu” düzenlenmiş olmakla birlikte (örneğin TCK m. 122), bu düzenlemenin LGBTİ+ bireyleri açıkça kapsamadığı eleştirilmektedir. Bu nedenle, LGBTİ+ bireylere yönelik saldırılarda çoğu zaman bu suç tipi uygulanmamakta ve cezai yaptırım yetersiz kalmaktadır.

Sonuç ve Değerlendirme

Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre LGBTİ+ olmak suç değildir. Ancak uygulamada karşılaşılan sosyal dışlanma, ayrımcılık ve nefret söylemleri gibi durumlar ciddi hak ihlallerine yol açabilmektedir. Devletin, LGBTİ+ bireylerin anayasal güvence altındaki haklarını koruma ve ayrımcılığa karşı etkin önlemler alma yükümlülüğü bulunmaktadır.

Avukat Sinan Akalın olarak, bireylerin anayasal haklarının korunması, insan onuruna yaraşır bir şekilde yaşama hakkının savunulması ve hukuka aykırı ayrımcılıklarla mücadele edilmesi gerektiğine inanıyoruz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

LGBTİ+ olmak Türkiye’de yasak mı?

Hayır. LGBTİ+ olmak Türkiye’de hukuken yasak ya da suç değildir. Yasalarda cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği nedeniyle cezai bir yaptırım öngörülmemektedir.

Eşcinsel evlilik Türkiye’de yasal mı?

Hayır. Türkiye’de eşcinsel evlilik yasal değildir. Medeni Kanun evlenme birliğini kadın ve erkek arasında tanımlar.

Trans bireyler cinsiyet geçişi yapabilir mi?

Evet. Türk Medeni Kanunu'nun 40. maddesine göre belirli tıbbi ve hukuki şartlar yerine getirildiğinde cinsiyet geçişi mümkündür.

LGBTİ+ bireylere yönelik hak ihlalleri nereye şikayet edilebilir?

LGBTİ+ bireyler maruz kaldıkları ayrımcılık veya şiddet durumlarını savcılığa, kolluk kuvvetlerine, insan hakları kurumlarına veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne şikayet edebilirler.