Son yıllarda Türkiye genelinde emniyet ve yargı makamlarının dikkatini çeken ve sokak piyasasında yaygın olarak kötüye kullanılan reçeteli ilaçlardan biri de Lyrica’dır. Her ne kadar medikal endikasyonları olan bir ilaç olsa da, suistimal edilmesi halinde uyuşturucu madde gibi etkiler yaratmakta, yargı nezdinde ise uyuşturucu suçları kapsamında değerlendirilmektedir.

Peki Lyrica nedir, ne işe yarar, kullanımı ve ticareti suç mudur? Bu yazıda, hem farmakolojik hem de ceza hukuku yönüyle bu sorulara yanıt vereceğiz.

Lyrica Nedir? Ne İşe Yarar?

Lyrica, etken maddesi pregabalin olan, Pfizer firması tarafından üretilen ve nöropatik ağrı, epilepsi, anksiyete bozukluğu, fibromiyalji gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan bir reçeteli ilaçtır.

Ancak pregabalin, yüksek dozda kullanıldığında öfori, sarhoşluk, gevşeme, saldırganlık, gerçeklikten kopma gibi etkiler göstermekte, bağımlılık potansiyeli taşıdığı için yeşil reçeteye tabi ilaçlar arasında yer almaktadır.

Lyrica Kullanmak ve Satmak Suç Mudur?

1. TCK m.188 – Lyrica Ticareti: Uyuşturucu Madde Ticareti Sayılmaktadır

Yargıtay içtihatlarında artık açıkça ifade edilmektedir ki; pregabalin içerikli Lyrica tabletlerin ticari amaçla satılması, TCK m.188 kapsamında “uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma” suçu sayılmaktadır.

TCK m.188/3: Uyuşturucu veya uyarıcı madde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden veya depolayan kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis cezası ile cezalandırılır.

Yargıtay 10. Ceza Dairesi'nin 2022 ve 2023 tarihli kararlarında Lyrica’nın uyuşturucu madde gibi değerlendirilmesi gerektiği açıkça belirtilmiş; ticaret amacıyla bulundurulması, paketlenmiş şekilde yakalanması veya sosyal medya üzerinden satışı uyuşturucu madde ticareti suçu olarak nitelendirilmiştir.

2. TCK m.191 – Lyrica Kullanmak: Uyuşturucu Madde Kullanmak Sayılmaktadır

Lyrica'nın reçetesiz olarak bireysel kullanımı da artık TCK m.191 kapsamında değerlendirilmektedir. Yani kişi reçetesiz ve yasa dışı şekilde Lyrica temin eder, kullanır ya da bulundurursa, “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurmak” suçunu işlemiş sayılır.

TCK m.191: Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Eğer kişi daha önce bu suçtan işlem görmemişse, savcılık soruşturmanın ertelenmesine, mahkeme ise denetimli serbestlik ve tedavi uygulanmasına karar verebilir. Ancak tekrarlayan durumlarda doğrudan hapis cezası gündeme gelir.

Eczacı ve Hekim Sorumluluğu

Lyrica gibi kontrollü ilaçların reçetesiz satılması, sahte reçeteyle verilmesi ya da ticaretine göz yumulması durumunda;

• TCK m.204 – Resmi Belgede Sahtecilik

• TCK m.257 – Görevi Kötüye Kullanma

• Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun m.18 vd.
  kapsamında cezai ve idari yaptırımlar doğmaktadır. Özellikle eczanelerde reçetesiz satış yapanlar hakkında disiplin işlemleri uygulanmakta ve ruhsat iptali gündeme gelebilmektedir.

Sonuç ve Değerlendirme

• Lyrica, pregabalin içeren reçeteli ve kontrollü bir ilaçtır.

• Yargı içtihatlarına göre bu ilacın satışı, dağıtımı ve ticareti, uyuşturucu madde ticareti suçu (TCK m.188) kapsamında değerlendirilmektedir.

• Reçetesiz temini veya bulundurulması ise uyuşturucu madde kullanmak suçu (TCK m.191) olarak nitelendirilmektedir.

• Bu nedenle hem kullanıcıların hem de sağlık çalışanlarının Lyrica ile ilgili işlemlerde dikkatli davranmaları, aksi halde cezai sorumlulukla karşı karşıya kalacaklarını bilmeleri büyük önem taşımaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Lyrica uyuşturucu mu?

Lyrica doğrudan uyuşturucu madde sınıfında yer almasa da, Yargıtay kararları doğrultusunda yasa dışı şekilde kullanılması veya satılması halinde TCK kapsamında “uyuşturucu veya uyarıcı madde” gibi değerlendirilmekte ve buna göre cezalandırılmaktadır.

2. Reçetesiz Lyrica bulundurmak suç mu?

Evet. Lyrica, yeşil reçeteye tabi bir ilaçtır. Reçetesiz şekilde temin edilmesi ve bulundurulması, “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” (TCK m.191) suçu kapsamında değerlendirilir ve 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile sonuçlanabilir.

3. Lyrica satmak hangi suça girer?

Lyrica’yı satmak, dağıtmak, internet üzerinden pazarlamak ya da başkasına vermek, “uyuşturucu madde ticareti” suçu (TCK m.188) kapsamında değerlendirilir. Bu suçun cezası 10 yıldan 20 yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezasıdır.

4. Lyrica kullanan biri tedavi alabilir mi?

Evet. Lyrica’yı reçetesiz şekilde kullanan kişilere, ilk yakalanma halinde denetimli serbestlik ve tedavi imkânı sunulabilir. Ancak bu imkân yalnızca bir defa tanınır; tekrarında doğrudan ceza verilir.

5. Lyrica eczaneden reçetesiz alınabilir mi?

Hayır. Lyrica, yeşil reçeteye tabi bir ilaç olduğu için yalnızca doktor reçetesiyle eczaneden temin edilebilir. Eczacıların reçetesiz satış yapması halinde, hem idari hem cezai yaptırımlar uygulanabilir.