Ceza yargılamasında hüküm kesinleşmiş olsa bile, adaletin tam olarak sağlanabilmesi adına bazı istisnai durumlarda davanın yeniden görülmesi mümkündür. Bu istisnai yol, “yargılamanın yenilenmesi” olarak adlandırılır. Yargılamanın yenilenmesi kurumu, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311 ila 323. maddeleri arasında düzenlenmiş olup, hem hükümlü lehine hem de aleyhine işletilebilmektedir.

Bu makalede yargılamanın yenilenmesi kurumunun hukuki dayanakları, başvuru şartları, kimler tarafından başvurulabileceği ve süreçte izlenmesi gereken adımlar tüm yönleriyle açıklanacaktır.

1. Yargılamanın Yenilenmesi Nedir?

Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşmiş bir mahkeme kararına rağmen ortaya çıkan yeni durumlar nedeniyle davanın tekrar görülmesini sağlayan olağanüstü bir kanun yoludur. Bu yol, yalnızca belirli ve sınırlı hallerde kullanılabilir. Amaç, hatalı veya eksik yargılama sonucu verilen hükümlerin düzeltilmesini sağlamaktır.

2. Hükümlü Lehine Yargılamanın Yenilenmesi (CMK m.311)

2.1. Şartlar

CMK m.311 uyarınca, hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi şu hallerde mümkündür:

• (a) Hükmü etkileyen bir belgenin sahte olduğunun anlaşılması
• (b) Tanık veya bilirkişinin kasten yanlış beyanda bulunması
• (c) Hakimin görevini kötüye kullanmış olması
• (d) Ceza hükmünün, hukuk mahkemesi kararına dayanması ve bu kararın sonradan kaldırılması
• (e) Yeni olay veya delillerin ortaya çıkması
• (f) AİHM kararıyla İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ihlal edildiğinin tespit edilmesi

⚖️ Not: AİHM kararına dayalı başvurular, kararın kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılmalıdır.

3. Yargılamanın Yenilenmesi Süreci Nasıl İşler?

3.1. Başvuru Yeri (CMK m.318)

Yenileme istemi, hükmü veren mahkemeye yapılır. Mahkeme, bu başvurunun kabule değer olup olmadığına duruşma yapmaksızın karar verir.

3.2. Delillerin Sunulması (CMK m.317)

Başvuru dilekçesinde, yasal nedenler ile birlikte dayanak deliller açıkça belirtilmelidir. Delil gösterilmeyen başvurular reddedilir.

3.3. Delil Toplama ve Görüş (CMK m.320)

Yenileme kabul edilirse deliller toplanır. Cumhuriyet savcısı ve taraflar, deliller hakkında iki hafta içinde görüş bildirir.

3.4. Yeniden Duruşma (CMK m.321–323)

Mahkeme önceki hükmü ya aynen onaylar ya da iptal ederek yeni bir hüküm verir. Hükümlü lehine yapılan başvurularda daha ağır ceza verilemez.

4. İnfazın Geri Bırakılması (CMK m.312)

Yargılamanın yenilenmesi talebi, hükmün infazını durdurmaz. Ancak mahkeme, infazın ertelenmesine veya durdurulmasına karar verebilir.

5. Ölüm ve Yargılamanın Yenilenmesi (CMK m.313)

Hükümlünün ölümü, yargılamanın yenilenmesine engel değildir. Eşi, çocukları, anne-babası, kardeşleri veya Adalet Bakanı da bu talepte bulunabilir.

6. Sanık Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi (CMK m.314)

Yenileme sadece hükümlü lehine değil, aleyhine de mümkündür. Örneğin:

• Sanık lehine sunulan belgenin sahte olduğu ortaya çıkarsa
• Beraat eden kişi sonradan güvenilir şekilde suçu ikrar ederse

7. Yenilemenin Reddi (CMK m.319–321)

Aşağıdaki durumlarda yenileme başvurusu reddedilir:

• Kanuni şartların bulunmaması
• Delil sunulmaması
• İddiaların önceki hükme etkisi olmaması
• Başka bir yolla hatanın giderilebilmesi

8. Sonuçlanan Yargılama ve Tazminat (CMK m.323)

Yenilenen yargılamada beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilirse, daha önce infaz edilen ceza nedeniyle hükümlü maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir (CMK m.141–144).

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

✅ Yargılamanın yenilenmesi kaç yıl içinde yapılmalıdır?

AİHM kararına dayalı başvurular için 1 yıl içinde yapılmalıdır. Diğer sebeplerde herhangi bir süre sınırlaması bulunmamaktadır.

✅ Yargılamanın yenilenmesi dilekçesini kim verir?

Hükümlü, ölmüşse yakınları (eş, çocuk, kardeş) veya Adalet Bakanlığı başvurabilir.

✅ Yenileme başvurusu kabul edilirse cezam artar mı?

Hayır. Yargılamanın yenilenmesi hükümlü lehine yapılmışsa, daha ağır ceza verilemez (CMK m.323/2).

✅ İnfaz durur mu?

Mahkeme karar verirse infaz ertelenebilir (CMK m.312).

✅ Tüm mahkumiyet kararlarında yargılamanın yenilenmesi istenebilir mi?

Hayır. Sadece CMK 311 ve devamı maddelerde belirtilen hukuki şartların bulunması halinde mümkündür.

Sonuç

Yargılamanın yenilenmesi, adaletin sağlanması için öngörülen istisnai ve olağanüstü bir yoldur. Hatalı veya eksik yargılamaların telafisi açısından hayati öneme sahiptir. Ancak başvuru, usule ve yasaya uygun şekilde gerekçelendirilmelidir. Yargılamanın yenilenmesine ilişkin her somut olay, titizlikle değerlendirilerek uzman bir ceza avukatı eşliğinde yürütülmelidir.

📍 Danışmanlık için Mersin Ceza Avukatı Sinan Akalın ile iletişime geçebilirsiniz.

🔗 www.sinanakalin.av.tr