Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan yeni yönetmelik kapsamında, üst üste iki yıl boyunca işlenmeyen tarım arazileri, belirli şartlarla sezonluk olarak kiraya verilecek. Resmî Gazete’de yayımlanan bu düzenleme, hem atıl kalan tarım arazilerinin yeniden ekonomiye kazandırılmasını amaçlamakta hem de tarımsal üretimin sürdürülebilirliğini artırmayı hedeflemektedir.

Yönetmeliğin Hukuki Dayanağı ve Amacı

İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik, mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olup da üst üste iki yıl süreyle tarımsal faaliyette bulunulmayan arazilerin geçici olarak kiralanmasını düzenlemektedir.

📌 Amaç: Tarımsal üretimi teşvik etmek, işlenmeyen arazilerin verimli kullanılmasını sağlamak ve kırsal kalkınmayı desteklemektir.

Kiraya Verilme Şartları

Yönetmeliğe göre;

• Arazinin vasfı değiştirilmeyecek,

• Kiracının araziyi yalnızca tarımsal üretim amacıyla kullanması şart olacak,

• Kiralama işlemleri sezonluk olarak gerçekleştirilecektir.

Dikili tarım arazileri ve örtü altı (seracılık) üretim yapılan alanlar bu düzenleme dışında bırakılmıştır.

Arazi Tespit Komisyonu ve Tespit Süreci

Kiralanacak arazilerin belirlenmesi amacıyla il ve ilçe müdürlükleri bünyesinde Arazi Tespit Komisyonu kurulacaktır. Bu komisyon:

• Kadastro verileri,

• Uydu görüntüleri,

• Coğrafi bilgi sistemleri,

• Yerinde arazi kontrolleri gibi yöntemlerle işlenmeyen arazileri tespit edecektir.

Komisyon, arazilerin ekonomik üretim yapmaya elverişli olup olmadığını da değerlendirecektir. Verimliliği düşük veya ekonomik üretime elverişsiz parseller, kiralama kapsamı dışında bırakılabilir.

Kira Bedelinin Belirlenmesi

Kira bedeli, Arazi Tespit Komisyonu tarafından rayiç kira bedelinden düşük olmayacak şekilde belirlenir. Rayiç bedel tespiti yapılırken:

• Aynı bölgede,

• Benzer özelliklere sahip,

• En az üç adet emsal kiralanmış arazi dikkate alınır.

📌 Akraba arası kiralamalar, sosyal amaçlı düşük bedelli sözleşmeler gibi objektif olmayan kıstaslar değerlendirme dışı bırakılır.

Kiralama Önceliği ve Başvuru Süreci

Kiralamada öncelik şu gruplara tanınır:

1. Arazinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet eden kişiler,

2. Sivil toplum kuruluşları,

3. Meslek odaları.

📌 Bu öncelikli gruplardan birden fazla istekli olması hâlinde en yüksek teklifi veren kişiye arazi kiralanır. Öncelikli grupta talep olmaması hâlinde diğer istekliler arasında yine en yüksek teklifi veren kiracı olarak belirlenir.

Başvuru süreci şu şekilde işler:

• Tarım Arazisi Kiralama Talep Formu doldurularak ilgili il müdürlüğüne başvuru yapılır.

• Başvurular Tarım Arazileri Değerleme ve Edindirme Bilgi Sistemi üzerinden de yapılabilir.

• Komisyonun kesinleştirdiği kiralanacak arazilere ilişkin liste, 7 gün süreyle il müdürlüğünün internet sitesinde ilan edilir.

Kiralama Süreci ve Teslimi

• Kira sözleşmesi imzalandıktan sonra en geç 15 gün içinde arazi teslim tutanağıyla kiracıya teslim edilir.

• Kiralanan araziler, Bakanlık tarafından belirlenen tarımsal kayıt sistemlerine kaydedilir.

• Kiracılar, bu kayıt sayesinde tarımsal desteklemelerden faydalanabilir.

Kira Geliri ve Ödeme Usulü

• Kira bedelleri doğrudan arazi malikine veya hak sahibine ödenir.

• Maliklere ulaşılamaması durumunda bedel, bir kamu bankasında vadeli hesapta nemalandırılarak tutulur.

• İhtilaflı arazilerde mahkeme kararıyla kira geliri, ilgili hak sahiplerine oranlı şekilde dağıtılır.

Sözleşmeye Aykırılık ve Yaptırım

Kiracı, sözleşmeye veya yönetmelik hükümlerine aykırı hareket ederse:

• Arazi malikinin hakları saklı kalmak kaydıyla,

• Takip eden yıl yapılacak kiralamalara başvuru hakkını kaybeder.

Bu yaptırım, hem kamu düzeninin korunması hem de tarımsal üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından önemlidir.

Sonuç ve Değerlendirme

Tarım ve Orman Bakanlığı'nın bu düzenlemesi, atıl durumda bulunan tarım arazilerinin ekonomiye kazandırılması, gıda arz güvenliğinin artırılması ve çiftçilerin üretime teşvik edilmesi bakımından son derece yerinde ve etkili bir adımdır. Aynı zamanda, kiralama süreçlerinin şeffaf ve hukuka uygun şekilde yürütülmesi, hem arazi sahiplerinin haklarını hem de kiracının yükümlülüklerini dengelemektedir.

Arazisi işlenmeyen gerçek veya tüzel kişiler ile bu arazileri tarımsal üretimde değerlendirmek isteyen çiftçiler açısından, bu düzenleme yeni fırsatlar doğurmaktadır.