18 Temmuz 2025 tarihli ve 32959 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Kamu Görevlilerinin Doğum Sonrası ve Ebeveynlik Dönemine İlişkin Yarı Zamanlı Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile memurlar için uzun süredir beklenen düzenleme hayata geçirilmiştir. Yönetmelik, çocuk sahibi kamu görevlilerine, belirli şartlar altında yarı zamanlı çalışma hakkı tanımaktadır.

Bu düzenleme, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca yürürlüğe konmuş olup, sosyal devlet ilkesinin bir uzantısı olarak aile yaşamının korunması ve ebeveynlik haklarının geliştirilmesi yönünde önemli bir adımdır.

Yönetmeliğin Yasal Dayanağı

Yönetmelik, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 100/A maddesi uyarınca hazırlanmış ve Cumhurbaşkanı Kararı ile 10108 karar sayısı üzerinden yürürlüğe girmiştir. Buna göre, ebeveyn memurlar belirlenen sürelerde ve koşullarda yarı zamanlı çalışma talebinde bulunabileceklerdir.

Kimler Yararlanabilir?

Yönetmeliğe göre bu haktan faydalanabilecek kişiler şunlardır:

• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi kadrolu kamu görevlileri,

• Doğum yapan memur veya doğum sonrası eşi olan memur (kadın veya erkek),

• Evlat edinen kamu görevlileri (3 yaşını doldurmamış çocuk için),

• Çocuğu halen hayatta olan ebeveyn memurlar.

Yarı Zamanlı Çalışma Hakkının Kapsamı

Yönetmelikle düzenlenen yarı zamanlı çalışma hakkının çerçevesi şu şekilde özetlenebilir:

1. Doğum Sonrası İlk 24 Ay

• Kadın memur doğum sonrası ilk 24 ay boyunca yarı zamanlı çalışabilir.

• Erkek memur, eşinin doğum yapması halinde aynı süreyle yararlanabilir.

2. Evlat Edinme Hâlinde

• 3 yaşından küçük çocuk evlat edinen kamu görevlileri, 24 aya kadar yarı zamanlı çalışabilir.

3. İlköğretime Başlayıncaya Kadar

• Her iki ebeveyn de çocuğun ilköğretime başlayacağı tarihi geçmeyecek şekilde, yarı zamanlı çalışabilir.

• Ancak her iki ebeveynin aynı anda bu haktan faydalanması mümkün değildir. Bu nedenle talep sırasında hangi ebeveynin yararlanacağı açıkça belirtilmelidir.

Çalışma Şartları ve Ücretlendirme

• Yarı zamanlı çalışılan dönemde memurun maaşı, çalıştığı süre oranında ödenir.

• Sosyal güvenlik primleri de bu süreye orantılı olarak yatırılır.

• Memur, haftalık toplam çalışma süresinin yarısı kadar çalışır (örneğin haftalık 40 saat çalışılan bir kurumda bu süre 20 saattir).

• Bu süreler hizmet süresinden sayılır ancak derece/kademe ilerlemesi bu süreye göre işlem görür.

Başvuru Usulü ve Kurumsal Değerlendirme

• Memur, ilgili kurumuna yazılı dilekçeyle başvurur.

• Başvuru, en az 30 gün önce yapılmalıdır.

• Kurum, memurun görevini yarı zamanlı sürdürebileceğine kanaat getirirse talebi kabul eder.

• Ret gerekçesi yazılı olarak bildirilir ve idari yargı yoluna başvurulabilir.

Yasaklı Durumlar ve İstisnalar

• Milli güvenlik, kamu düzeni, sağlık ve acil müdahale gibi kesintisiz hizmet sunumu gereken kadrolarda bu hak sınırlandırılabilir.

• Kurum içi hizmetin aksayacağı yönünde objektif gerekçeler sunulması halinde başvuru reddedilebilir.

• Geçmiş disiplin cezaları tek başına bu hakkın engellenmesi için gerekçe olamaz.

Hukuki Değerlendirme

Bu düzenleme, Anayasa’nın 41. maddesinde güvence altına alınan ailenin korunması ilkesine hizmet etmektedir. Ayrıca, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 8. maddesi (özel ve aile hayatına saygı hakkı) ile uyumlu bir şekilde uygulanmaktadır.

İdarenin ret kararları, idari işlem niteliğinde olup İdare Mahkemelerinde iptali istenebilir. Bu kapsamda, yönetmeliğe aykırı uygulamalarla karşılaşan memurların, hukuki destek alarak yargı yoluna başvurmaları mümkündür.

Sonuç

2025 yılında yürürlüğe giren bu yönetmelik, kamu görevlilerinin aile yaşamına aktif katılımını teşvik eden çağdaş bir düzenlemedir. Memurların çocuklarının erken gelişim sürecinde etkin rol üstlenmeleri hem aile bütünlüğünü koruyacak hem de kamu hizmetinin insan merkezli yaklaşımını güçlendirecektir.

Bu hakka ilişkin başvuru süreci, kurum değerlendirmeleri ve olası hukuki süreçlerde profesyonel destek almak isteyen memurlar, Av. Sinan Akalın tarafından sağlanan danışmanlık hizmetlerinden yararlanabilirler.