Giriş

İkinci el araç alım-satımı günümüzde oldukça yaygındır. Ancak bu süreçte, alıcıya satıcı tarafından gizli ayıplı araç satılması hukuken çeşitli sonuçlar doğurur. Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 227 başta olmak üzere, alıcının ayıplı mal karşısında sahip olduğu haklar net bir şekilde düzenlenmiştir. Bu yazıda, ayıplı araç satışının hukuki niteliği, TBK 227 kapsamında açılabilecek değer farkı iadesi, sözleşmenin feshi, ayıp oranında bedel indirimi gibi davalar ile Yargıtay uygulamaları detaylı biçimde ele alınacaktır.

Ayıplı Araç Nedir?

Ayıplı araç, alıcının normal şartlarda beklediği kullanımı kısıtlayan ya da engelleyen, sözleşmeye konu nitelikleri taşımayan, teknik ya da hukuki kusurlar içeren araçtır. Bu ayıplar;

• Açık ayıp: İlk incelemede fark edilebilecek kusurlardır. (örneğin boya çizikleri)

• Gizli ayıp: Ancak uzman incelemesiyle ya da zamanla fark edilen kusurlardır. (örneğin kazalı geçmiş, değişen parçalar, motor arızası)

Gizli ayıp durumunda TBK madde 227 devreye girer.

TBK 227: Ayıplı İfa Hükümleri

Türk Borçlar Kanunu’nun 227. maddesi gereğince, satılan şeyde ayıp varsa ve alıcı bu ayıptan habersizse, seçimlik haklara sahiptir. Bu madde uyarınca alıcı:

1. Sözleşmeden dönme (araç iadesi)

2. Ayıp oranında bedel indirimi

3. Satılanın ayıpsız misli ile değiştirilmesi (uygulanabilir değilse araç satışında genellikle kullanılmaz)

4. Onarım masrafının satıcıdan talebi

haklarını kullanabilir. Bunun yanında satıcının kusuru varsa, alıcı zararının tamamını tazmin etme talebinde de bulunabilir.

Ayıplı Araç Satışında Davaya Giden Süreç

1. İhtarname Gönderilmesi

Alıcı, ayıbı öğrendiği andan itibaren makul süre içinde satıcıya noter kanalıyla ihtarname göndermeli, aracın ayıplı olduğunu bildirerek seçimlik hakkını beyan etmelidir.

2. Uzman Ekspertiz Raporu

Gizli ayıbın teknik yönü olduğu için, bir oto ekspertiz raporu, ayıbın ispatı açısından davanın temelini oluşturur. Yargıtay da bu tür raporları esas almaktadır.

3. Dava Açılması

Eğer satıcı ihtarnameye rağmen çözüm sunmuyorsa, alıcı sözleşmenin feshine, bedel iadesine veya değer farkının tahsiline yönelik dava açabilir.

Dava Türleri

a. Sözleşmeden Dönme ve Bedel İadesi Davası

Alıcı, ayıplı aracı iade ederek ödediği bedelin tamamını geri talep edebilir. TBK 227 uyarınca açılır. Yargıtay, özellikle kazalı geçmişi gizlenen araçlarda bu tür talepleri haklı bulmaktadır.

b. Değer Farkı İadesi (Bedel İndirimi) Davası

Alıcı aracı kullanmaya devam etmek isterse, ayıptan kaynaklı olarak araçtaki değer kaybını hesaplatır ve bu tutarın iadesini ister. Bu durumda araç alıkonur ancak değer kaybı tazmin edilir.

c. Tazminat Davası

Satıcı ayıbı biliyor ya da bilmesi gerekiyorsa, alıcı doğrudan tazminat davası da açabilir. Örneğin aracın arızası nedeniyle masraflar çıkmışsa, bu masraflar ayrıca istenebilir.

Zamanaşımı Süresi

TBK madde 231’e göre; ayıp ihbarı yapıldıktan sonra iki yıl içinde dava açılmalıdır. Ancak satıcının ağır kusuru varsa (ayıbı saklama, dolandırıcılık vb.), bu süre uygulanmaz.

Yargıtay Kararları ve Uygulama

Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, 2019/6834 E., 2020/1070 K. sayılı kararı:

“Satıcının, aracın ağır hasarlı olduğunu alıcıdan gizlemesi, gizli ayıp niteliğindedir. Bu durum alıcıya sözleşmeden dönme ve bedel iadesi talep etme hakkı verir.”

Bu karar gibi pek çok Yargıtay kararında, özellikle airbag açmış araçların ya da pert kayıtlı araçların gizlenerek satılması ayıplı satış sayılmakta ve alıcı lehine hüküm kurulmaktadır.

Avukat Desteği ile Süreç Yönetimi

Ayıplı araç davaları teknik bilgi, ekspertiz raporları ve hukuki yorum gerektirdiğinden, hukuki yardım alınması son derece önemlidir. Özellikle davalarda eksik ispat, ayıbın zamanında bildirimi gibi nedenlerle hak kaybı yaşanabilir. Bu yüzden, deneyimli bir avukat aracılığıyla sürecin yürütülmesi tavsiye edilir.

Sonuç

Ayıplı araç satışı, alıcının mağduriyetine yol açan ciddi bir sorundur. TBK 227, alıcıya çeşitli hukuki haklar tanımaktadır. Bu hakların doğru zamanda ve hukuka uygun şekilde kullanılması halinde, alıcının mağduriyeti giderilebilir, ödemiş olduğu bedel iade edilebilir veya değer kaybı tazmin ettirilebilir. Bu alanda hem teknik hem de hukuki bilgi gerektiren davalarda uzman desteği şarttır.