Boşanma süreci, yalnızca duygusal değil aynı zamanda ekonomik ve hukuki boyutları olan karmaşık bir süreçtir. Bu süreçte, eşlerin birbirine karşı olan mali yükümlülükleri önemli hale gelir. Bunlardan biri de nafakadır. Özellikle boşanma sonrası hayatını tek başına sürdürmek zorunda kalan eş veya çocuklar açısından nafaka, hayati bir destek mekanizması olabilir.

Peki nafaka miktarı nasıl belirlenir, kimler nafaka alabilir ve bu miktar zamanla değişebilir mi? İşte tüm yönleriyle nafaka konusu:

🔹 1. Nafaka Türleri Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka, farklı durumlara göre dört başlık altında değerlendirilir:

✅ Tedbir Nafakası

Boşanma davası süresince geçici olarak bağlanır. Davanın açılmasıyla birlikte talep edilirse, dava süresi boyunca maddi dengenin korunması amacıyla verilir.

✅ Yoksulluk Nafakası

Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan taraf lehine bağlanır. Kanunen sürekli niteliklidir ve nafaka alacaklısı evlenene veya mali durumu iyileşene kadar devam eder. Yoksulluk nafakası için nafaka talep edenin boşanmada tam kusurlu olmaması gerekir.

✅ İştirak Nafakası

Ortak çocuğun velayeti kendisine verilmeyen ebeveyn tarafından, çocuğun bakım, eğitim, sağlık gibi giderlerini karşılamak amacıyla ödenir. Çocuğun reşit olmasına kadar sürer; ancak eğitim devam ediyorsa uzatılabilir.

✅ Yardım Nafakası

Yoksulluk içinde bulunan, altsoy veya üstsoya (örneğin anne, baba, büyükanne, torun gibi) ya da kardeşlere bağlanan nafaka türüdür. Nadir görülür.

🔹 2. Nafaka Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Mahkemeler nafaka miktarını belirlerken çeşitli sosyal ve ekonomik kriterleri dikkate alır. Tek bir formül kullanılmaz; her dava özelinde değerlendirme yapılır.

🔍 Belirleyici Faktörler:

📌 Tarafların Gelir ve Mal Varlığı Durumu

• Tarafların maaşları, kira gelirleri, banka hesap hareketleri, taşınmazları gibi ekonomik durumları değerlendirilir.
• Geliri yüksek olan tarafın daha fazla ödeme yapması beklenir.

📌 Evlilik Süresi

• Kısa süreli evliliklerde nafakanın süresi ve tutarı genellikle daha az olur.
• Uzun süreli evliliklerde nafaka miktarı ve süresi genellikle daha fazla olabilir.

📌 Tarafların Kusur Oranı

• Özellikle yoksulluk nafakasında, tamamen kusurlu olan eş lehine nafaka bağlanmaz.
• Daha az kusurlu ya da kusursuz olan eş nafaka talep edebilir.

📌 Çocukların Durumu

• Çocukların yaşı, özel ihtiyaçları, eğitim düzeyi, sağlık durumları gibi etkenler nafaka tutarını doğrudan etkiler.

📌 Yaşam Standartları

• Tarafların boşanma öncesi yaşam standartlarının boşanma sonrası çok fazla bozulmaması için sosyal denge gözetilir.
• Özellikle ev hanımı olan veya düzenli geliri olmayan kadınlar için bu kriter önemlidir.

🔹 3. Mahkemeler Hangi Belgeleri İster?

Nafaka miktarını belirlerken mahkemeler, taraflardan ekonomik durumlarını gösteren çeşitli belgeleri sunmalarını ister. Bunlar şunlardır:

• Maaş bordrosu veya gelir belgeleri
• Banka hesap dökümleri
• Tapu kayıtları (ev, arsa, aracı varsa)
• SGK hizmet dökümü
• Kira sözleşmeleri (gelir getirici mülk varsa)
• Gider belgeleri (çocukların okul masrafları, sağlık giderleri vb.)

🔹 4. Nafaka Miktarı Sabit midir?

Hayır. Nafaka miktarı sabit değildir ve zaman içinde değiştirilebilir. Şartların değişmesi durumunda, nafaka artırımı, azaltımı veya tamamen kaldırılması talep edilebilir.

🔁 Nafakanın Uyarlanması Mümkün Müdür?

Evet. Taraflardan biri, ekonomik şartlarda önemli bir değişiklik olduğunu belgeleyerek nafaka uyarlama davası açabilir.

Örnek Durumlar:

• Nafaka ödeyen kişinin işten çıkarılması → Azaltma talebi
• Nafaka alan kişinin gelir elde etmeye başlaması → Kaldırma talebi
• Çocuğun okul giderlerinin artması → Artırma talebi

🔹 5. Nafaka Ödenmezse Ne Olur?

Nafaka ödemek yasal bir yükümlülüktür. Ödenmediği takdirde ciddi yaptırımları vardır:

• Nafaka alacaklısı icra takibi başlatabilir.
• Borçlu ödemezse hakkında tazyik hapsi (3 aya kadar) uygulanabilir.
• Nafaka borcu kişisel borçtur ve genel af kapsamına girmez.
• Mahkeme kararı ile kesinleştiği için ödenmemesi durumunda haciz işlemi uygulanabilir.

🔹 6. Nafaka Süresi Ne Kadardır?

Nafakanın süresi nafaka türüne göre değişir:

• Tedbir Nafakası: Dava süresince geçerlidir.
• Yoksulluk Nafakası: Süresizdir. Ancak bazı durumlarda mahkeme süreli de bağlayabilir.
• İştirak Nafakası: Çocuk reşit olana kadar sürer. Eğitim devam ediyorsa uzatılabilir.
• Yardım Nafakası: Yardıma muhtaçlık hali sürdükçe devam eder.

🧠 Sık Sorulan Sorular (SSS)

🔸 Nafaka miktarı yıldan yıla değişir mi?

Evet. Genellikle TÜFE oranına bağlı olarak her yıl nafaka miktarına zam yapılır. Mahkeme kararıyla da güncellenebilir.

🔸 Nafaka alan kişi evlenirse ne olur?

Yoksulluk nafakası kendiliğinden sona erer. Karar almaya gerek yoktur. Ancak ispat edilmesi gerekebilir.

🔸 Nafaka kaldırılabilir mi?

Evet. Şartlar değiştiğinde (örneğin nafaka alan kişinin düzenli gelire sahip olması), mahkemeye başvurarak nafakanın kaldırılması istenebilir.

🎯 Sonuç

Nafaka miktarının belirlenmesi basit bir gelir-gider hesaplaması değildir. Tarafların ekonomik gücü, yaşam koşulları, çocukların ihtiyaçları ve sosyal denge gibi pek çok unsur dikkate alınır. Bu nedenle nafaka konusunda kişiye özel ve profesyonel destek alınması, hak kayıplarını önlemek açısından büyük önem taşır.

Hukuki danışmanlık ve dava süreci için bir aile hukuku avukatından destek almak, hem süreci doğru yürütmenizi sağlar hem de adil bir nafaka kararı elde etmenize yardımcı olur.