Adliyeye Gitmeden Dava Açmak: UYAP Üzerinden Elektronik Dava Süreci

Hukuki uyuşmazlıkların çözümü için mahkemelere başvurulması, yargı sistemimizin temel işleyiş biçimlerinden biridir. Geleneksel olarak dava açmak için şahsen adliyeye gidilmesi gerekmekteydi. Ancak dijital dönüşümün etkisiyle, Adalet Bakanlığı tarafından geliştirilen Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) sayesinde vatandaşlar ve avukatlar, adliyeye gitmeksizin dava açabilmekte, evlerinden veya ofislerinden tüm yargı süreçlerini yürütebilmektedir.

Bu makalede, adliyeye gitmeden nasıl dava açılabileceği, gerekli teknik ve hukuki şartlar, vatandaşlar ile avukatlar için süreç farkları, başvuru yolları, ve dikkat edilmesi gereken noktalar ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

1. UYAP Nedir? Kimler Kullanabilir?

UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi), yargı organlarının bilişim altyapısını oluşturan, elektronik ortamda dava açma, dilekçe sunma, karar görüntüleme gibi pek çok işlemin yapılabildiği bir sistemdir.

UYAP üzerinden dava açma hakkı:

• Avukatlar için UYAP Avukat Portalı,

• Vatandaşlar için ise UYAP Vatandaş Portalı aracılığıyla sağlanmaktadır.

2. UYAP Vatandaş Portalı ile Dava Açma Süreci

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan herkes, e-Devlet şifresi veya elektronik imza/mobil imza ile UYAP Vatandaş Portalı’na giriş yaparak belirli dava türlerinde dava açabilir. Vatandaşların doğrudan açabileceği bazı dava türleri şunlardır:

• Tüketici davaları

• İcra takibine itiraz

• İşe iade başvuruları

• Nafaka artırımı veya azaltımı talepleri

• Tapu iptali ve tescil davaları (bazı hallerde)

Dava açma adımları:

1. https://vatandas.uyap.gov.tr adresine e-Devlet şifresi veya elektronik imza ile giriş yapılır.

2. “Dava Aç” sekmesi seçilir.

3. Dava türü ve yetkili/ görevli mahkeme seçilir.

4. Davaya ilişkin dava dilekçesi hazırlanarak sistem üzerine yüklenir.

5. Gerekli belgeler (nüfus kayıt örneği, sözleşme, ihtarname vb.) eklenir.

6. Sistem tarafından oluşturulan elektronik harç ve gider avansı ödemesi yapılır.

7. Dava açma işlemi tamamlanır ve taraflara e-imzalı dava açma alındısı verilir.

3. Avukatlar İçin UYAP Avukat Portalı ile Dava Açmak

Avukatlar için UYAP sistemi çok daha kapsamlı ve etkin bir araçtır. Bir avukat, müvekkili adına her türlü hukuk, ceza, idare ve vergi davasını elektronik ortamda açabilir.

Avukatın dava açabilmesi için gerekli şartlar:

• Avukatlık kimliği (BAROKART)

• Elektronik imza (e-imza) ya da mobil imza

• UYAP sistemine kayıtlı olması

• Vekâletname taranarak sisteme yüklenmeli

Dava Açma Süreci:

1. UYAP Avukat Portalı’na giriş yapılır.

2. “Yeni Dava Aç” sekmesinden ilgili mahkeme türü seçilir.

3. Dilekçe ve ek belgeler PDF formatında sisteme yüklenir.

4. Harç ve gider avansı hesaplanarak sistem üzerinden ödeme yapılır.

5. Dava sistem üzerinden açılır ve esas numarası alınır.

Avukatlar ayrıca dava dosyasına her türlü dilekçe ve belgeyi elektronik olarak sunabilir, duruşma tarihlerini görebilir ve kararları çevrimiçi olarak alabilir.

4. UYAP Üzerinden Hangi Davalar Açılamaz?

Her ne kadar dijitalleşme yaygınlaşmış olsa da bazı dava türlerinde hâlen adliyeye fiziki başvuru zorunluluğu bulunmaktadır. Örneğin:

• Ceza şikâyet başvuruları (e-Devlet üzerinden farklı modül ile yapılabilir),

• Anayasa Mahkemesi bireysel başvuruları (Ayrı sistem gerektirir),

• Nüfus ve tescil düzeltme davaları (belge aslı gerekebilir),

• Taşınmazın aynına ilişkin bazı davalar (delillerin sunumu fiziken gerekli olabilir)

Bu gibi durumlarda avukat desteğiyle başvuru yapılarak sürecin doğru ilerlemesi sağlanabilir.

5. Elektronik Dava Açmanın Avantajları

• Zamandan tasarruf: Adliyeye gitmeden dava açmak mümkündür.

• Fiziki belge gerektirmez: Belgeler taranarak sisteme yüklenebilir.

• Harç ve giderlerin dijital takibi: Online ödeme imkânı ile işlemler kolaylaşır.

• Anında dava esas numarası alma: Fiziki yoğunlukla uğraşmadan dava açma tamamlanır.

• Çevre dostu sistem: Kâğıt tüketimini azaltır.

6. Dikkat Edilmesi Gereken Hukuki Noktalar

• Elektronik ortamda açılan davalarda dava dilekçesinin hukuka uygun ve eksiksiz olması zorunludur.

• Yetki ve görev kuralları gözetilerek doğru mahkeme seçilmelidir.

• Belgelerin net, okunaklı ve tam olması gerekir. Eksik belge sistemsel olarak dava açılmasını engelleyebilir.

• Delillerin eklenmemesi veya yanlış dosyalanması hâlinde dava retle sonuçlanabilir.

• Bu nedenle bir avukattan hukuki destek alınması tavsiye edilir.

SONUÇ

Dijitalleşen yargı sistemi, vatandaşlara ve hukukçulara büyük kolaylıklar sağlamıştır. Adliyeye gitmeden dava açmak, teknolojik altyapının ve hukuki düzenlemelerin uyumlu çalışması sayesinde artık mümkündür. Ancak bu sürecin doğru yürütülmesi, hak kaybına uğramamak için usule uygun hareket edilmesi ve belgelerin eksiksiz hazırlanması büyük önem taşır.

Hukuki sürecin güvenli ve etkili ilerlemesi için UYAP üzerinden dava açmadan önce mutlaka alanında uzman bir avukattan danışmanlık alınması tavsiye edilir.