Son yıllarda emekli vatandaşların bankalara olan bireysel borçları ve özellikle tüketici kredileri nedeniyle yaşadığı hukuki sorunlar, yeni bir Yargıtay kararı ile önemli bir boyut kazanmıştır. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 2022/2 E., 2025/1 K. sayılı kararı ile birlikte emekli maaşlarına ilişkin daha önceki koruma anlayışı ciddi anlamda değişmiştir. Bu makalede, söz konusu kararın kapsamı, dayanağı ve emekli maaşlarına haciz veya bloke konulup konulamayacağı konusu detaylı olarak incelenecektir.

1. Önceki Hukuki Durum: Emekli Maaşına Haciz Yasağı

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından bağlanan emekli maaşları, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93. maddesi uyarınca haczedilemez niteliktedir. Bu düzenleme, sosyal devlet ilkesi uyarınca, emekli vatandaşların yaşamlarını sürdürebilmeleri için aldıkları maaşların, alacaklılar tarafından haczedilmesini engellemektedir.

Kanun hükmü şu şekildedir:

“Bu Kanuna göre bağlanan gelir, aylık ve ödenekler haczedilemez. Ancak, nafaka borçları ile doğmuş ve doğacak olan alacaklar bu hükmün dışındadır.”

(5510 sayılı Kanun m.93)

Ancak, emeklinin açık rızasıyla hacze muvafakat vermesi durumunda maaşından kesinti yapılması mümkün olmaktaydı. Buna rağmen, birçok emekli, bankaların kendisine sunduğu kredi sözleşmeleri sırasında imzalattığı “takas-mahsup” ve “bloke yetkisi” içeren belgelerin farkında olmadan rıza göstermekteydi.

2. Yeni Yargıtay Kararı: İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu (Yargıtay İBBGK 2022/2 E. – 2025/1 K.)

2025 yılında Resmî Gazete’de yayımlanan ve bağlayıcılığı bulunan Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ile birlikte, bankaların tüketici kredileri kapsamında emekli maaşına bloke koyabileceği açıkça hükme bağlanmıştır.

Kararın Özeti:

📌 “Tüketici kredisi nedeniyle verilen hapis, takas, mahsup ve benzeri onay ve rıza talimatları nedeniyle bankanın emekli maaşına doğrudan bloke koymasının mümkün olduğuna…”

— Yargıtay İBBGK, 2022/2 E., 2025/1 K.

Bu karar ile artık emekli maaşlarına yönelik aşağıdaki işlemler geçerli ve hukuka uygun hale gelmiştir:

• Emekli tarafından bankaya kredi sözleşmesinde verilen mahsup, takas ve bloke onayı geçerlidir.
• Banka, bu onaylara dayanarak maaş üzerinde bloke işlemi yapabilir.
• Bloke işlemi için ayrı bir mahkeme kararı ya da icra takibine gerek bulunmamaktadır.
• Emeklinin rızasıyla yapılan bu tür işlemlerde kanuni haciz yasağı devre dışı kalır.

3. Bu Kararın Emekliler Açısından Önemi

Yeni içtihadı birleştirme kararı sonrası, özellikle şu noktalara dikkat edilmesi gerekir:

• Kredi Sözleşmeleri Dikkatle Okunmalı: Emekliler, bankalarla yaptıkları tüketici kredisi sözleşmelerinde “emekli maaşının takas ve mahsup yetkisi”ne dair maddeleri imzalamadan önce dikkatle değerlendirmelidir.
• Rızaya Dayalı Blokeler Hukuka Uygundur: Artık “ben rıza göstermedim” şeklindeki savunmalar geçersiz sayılabilir, zira banka sözleşmesinde rıza açıkça yer alır.
• Yasal Haciz Koruması Aşılmıştır: Kanundaki “emekli maaşı haczedilemez” hükmü, bu kararla birlikte emeklinin kendi rızasını vermesi halinde etkisini yitirmiştir.

4. Uyuşmazlık Halinde Hukuki Başvuru Yolları

Emekli maaşına rıza dışı bir şekilde bloke konulduğunu düşünen kişiler, aşağıdaki adımları takip edebilir:

1. İcra Hukuk Mahkemesine Şikâyet: Haksız haciz ya da bloke nedeniyle itiraz mümkündür.
2. Sözleşmenin Geçerliliğine İtiraz: İrade fesadı, baskı, yanıltma gibi nedenlerle imzalanan sözleşmelerin geçersizliği ileri sürülebilir.
3. Tüketici Hakem Heyeti Başvurusu: Belirli parasal sınırlar dâhilinde tüketici olarak başvuru yapılabilir.

5. Sonuç

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 2025 yılında verdiği karar, emekli maaşlarının dokunulmazlığı ilkesinde önemli bir değişiklik yaratmıştır. Artık tüketici kredileri nedeniyle verilen rıza ve talimatlarla, bankaların emekli maaşına bloke koyması mümkündür. Bu durum, hem emekli vatandaşları hem de uygulayıcıları yakından ilgilendiren ciddi bir gelişme olup, hukuki danışmanlık alınmadan kredi sözleşmelerine imza atılmaması büyük önem arz etmektedir.